Tín dụng xanh bứt tốc, nhưng cần khung pháp lý để đi xa

Tín dụng xanh phát triển mạnh mẽ cả quy mô lẫn tốc độ

Phát biểu tại hội thảo “Kết nối Tín dụng Xanh – Khu công nghiệp Xanh”, bà Hà Thu Giang – Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) – nhấn mạnh rằng nhu cầu về tài chính cho hoạt động chuyển đổi xanh đang ngày càng trở nên cấp thiết. Đặc biệt với các khu công nghiệp – nơi tiêu tốn nhiều năng lượng – chuyển đổi sang mô hình xanh không chỉ là yêu cầu bắt buộc để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế mà còn là cơ hội nâng cao hiệu quả sản xuất và năng lực cạnh tranh.

Để hỗ trợ quá trình này, NHNN đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thúc đẩy tín dụng xanh. Tính đến 31/3/2025, đã có 58 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với tổng dư nợ hơn 704.244 tỷ đồng, tăng 3,57% so với cuối năm 2024, chiếm 4,3% tổng dư nợ nền kinh tế.

Từ chỗ chỉ có 15 TCTD tham gia cho vay xanh vào năm 2017 với dư nợ tín dụng xanh chỉ đạt 180 nghìn tỷ, đến 31/12/2024, đã có 48 TCTD cho vay với dư nợ tín dụng xanh đạt gần 680 nghìn tỷ đồng, tăng 9,5% so với cuối năm 2023, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 41%) và nông nghiệp xanh (trên 29%); tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh bình quân đạt hơn 21,2%/năm trong giai đoạn 2017-2024, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng của toàn nền kinh tế.

Dư nợ tín dụng đã được đánh giá rủi ro môi trường – xã hội đạt 3,62 triệu tỷ đồng, tương ứng gần 1,3 triệu khoản vay, cho thấy sự chú trọng ngày càng lớn vào yếu tố bền vững trong hoạt động ngân hàng.

Thiếu khung pháp lý, nhận thức và vốn ưu đãi vẫn là điểm nghẽn

Dù tăng trưởng tích cực, tín dụng xanh vẫn gặp nhiều thách thức. Theo bà Giang, việc chưa ban hành danh mục phân loại xanh quốc gia khiến việc xác định, thống kê và giám sát tín dụng xanh gặp khó khăn. Bên cạnh đó, cơ chế chính sách hỗ trợ đầu tư xanh vẫn trong quá trình hoàn thiện trong khi huy động nguồn vốn đầu tư cho các dự án/lĩnh vực xanh trong nước và thị trường quốc tế còn gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng từ tình hình bất ổn về kinh tế - chính trị, lãi suất vay bằng USD thời gian qua được duy trì ở mức cao, rủi ro tỷ giá, chênh lệch kỳ hạn giữa nguồn vốn huy động của các TCTD với thời gian hoàn vốn của các dự án.

Đầu tư cho các dự án xanh đòi hỏi nguồn vốn lớn, năng lực thẩm định các yếu tố kỹ thuật môi trường chuyên ngành, do vậy các TCTD sẽ phát sinh thêm chi phí đầu tư xây dựng hệ thống quản trị phù hợp mục tiêu tăng trưởng xanh, chuyển đổi xanh của nền kinh tế, nâng cao năng lực của cán bộ ngân hàng về ngân hàng xanh, tài chính bền vững.

Ngoài ra nhận thức của doanh nghiệp và nhà đầu tư về lợi ích dài hạn, tầm quan trọng của thị trường tài chính xanh chưa đồng đều, dẫn đến mức độ quan tâm của khách hàng đối với các sản phẩm huy động, sản phẩm tín dụng tài chính xanh chưa cao, tâm lý e ngại khi sử dụng các sản phẩm/dịch vụ ngân hàng mới. Hệ thống dữ liệu về môi trường còn phân tán, khó khai thác và chưa hỗ trợ hiệu quả cho công tác thẩm định, giám sát rủi ro.

Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục triển khai các nhiệm vụ theo Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh 2021–2030, với trọng tâm là điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, thúc đẩy tín dụng xanh, kiểm soát lạm phát và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng GDP 8%.

Cụ thể, NHNN sẽ hoàn thiện khuôn khổ pháp lý tín dụng xanh, sửa đổi chính sách tín dụng ưu đãi cho nông nghiệp công nghệ cao, hướng dẫn các tổ chức tín dụng cấp vốn cho dự án thân thiện môi trường sau khi có danh mục xanh quốc gia, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế, đào tạo cán bộ, và đẩy mạnh truyền thông về tài chính xanh.

Theo bà Giang, để mở rộng, khơi thông và sử dụng hiệu quả nguồn vốn tín dụng xanh của hệ thống ngân hàng đòi hỏi sự phối, kết hợp từ các Bộ, ngành. Trước hết là hoàn thiện động bộ cơ chế, chính sách về đầu tư nhằm tạo lập môi trường đầu tư thuận lợi; xây dựng lộ trình thực hiện các cơ chế chính sách hỗ trợ các ngành xanh (thuế, phí, vốn, kỹ thuật, thị trường, đến quy hoạch, chiến lược phát triển…) của từng ngành/lĩnh vực một cách đồng bộ nhằm thu hút và phát huy hiệu quả của nguồn vốn tín dụng xanh. Danh mục phân loại xanh quốc gia sớm được ban hành; hoàn thiện khung khổ pháp lý cho các công cụ tài chính xanh như trái phiếu xanh, phát triển thị trường trao đổi quyền phát thải; hoàn thiện công cụ thuế đối với các hoạt động có phát thải các-bon.

Cùng với đó xây dựng và thực hiện các giải pháp hỗ trợ các TCTD tiếp cận, huy động các nguồn tài chính từ các định chế tài chính, các quỹ và các nhà đầu tư tư nhân quốc tế, các quỹ tài chính để có điều kiện cung cấp các khoản tín dụng với thời hạn dài và lãi suất ưu đãi cho các ngành/lĩnh vực xanh.