Thời gian gần đây, Việt Nam đang tích cực đẩy nhanh tiến độ triển khai hàng loạt dự án đường sắt trọng điểm như tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Vũng Áng - Mụ Giạ, vành đai phía Đông Hà Nội, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam… với vốn đầu tư hơn 100 tỷ USD. Việc thúc đẩy xây dựng các tuyến đường sắt không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển giữa các vùng miền mà còn mở ra cơ hội mới cho phát triển công nghiệp, du lịch, góp phần hiện đại hóa hạ tầng giao thông quốc gia trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Hiện nay, Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến về dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ nhằm ban hành danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt được thực hiện theo phương thức đặt hàng, giao nhiệm vụ. Đây là cơ sở pháp lý để các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp Nhà nước có thể giao nhiệm vụ, đặt hàng các doanh nghiệp nội địa nghiên cứu, chế tạo, sản xuất và phát triển sản phẩm, từ đó từng bước tăng tỷ lệ nội địa hóa trong ngành đường sắt.

Trước mắt, việc đặt hàng và giao nhiệm vụ sẽ tập trung vào các nhóm sản phẩm vật tư, thiết bị, phụ tùng đường sắt có tiềm năng thị trường lớn, đồng thời phù hợp với năng lực công nghệ, trình độ sản xuất và nguồn nhân lực của Việt Nam. Cụ thể, Bộ Xây dựng đề xuất danh mục gồm 8 sản phẩm, dịch vụ, trong đó 4 nhóm được thực hiện theo phương thức giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng bao gồm: nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn; phát triển sản phẩm, hàng hóa; đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; đào tạo và tiếp nhận chuyển giao công nghệ.

Phần còn lại được đặt hàng để sản xuất, lắp ráp các thiết bị quan trọng như ray, ghi, phụ kiện liên kết; hệ thống thông tin, tín hiệu đường sắt; hệ thống cấp điện sức kéo và phương tiện giao thông đường sắt.

Đề xuất đặt hàng và giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp Việt tại chuỗi dự án đường sắt

Tại Hội thảo “Doanh nghiệp Việt với chương trình phát triển công nghiệp đường sắt Việt Nam” tổ chức vào tháng 3 vừa qua, nhiều doanh nghiệp lớn trong các lĩnh vực xây lắp, viễn thông, thép và công nghiệp ô tô như Viettel, Tập đoàn Hòa Phát (HoSE: HPG), Tập đoàn Trường Hải (THACO), Công ty Trung Chính… đã đồng loạt khẳng định sự sẵn sàng về nguồn lực để tham gia vào thị trường công nghiệp đường sắt. Tuy nhiên, các đơn vị cũng nhấn mạnh sự cần thiết của các cơ chế, chính sách cụ thể và thuận lợi từ phía Nhà nước, đặc biệt liên quan đến thuế, ưu đãi tín dụng và hình thức lựa chọn nhà thầu.

Đáng chú ý, trong lĩnh vực thông tin tín hiệu đường sắt, ông Lê Quang Hiếu, Phó Tổng Giám đốc Viettel Solutions (thuộc Tập đoàn Viettel) khẳng định: “Viettel sẵn sàng làm chủ công nghệ này”. Ông Hiếu cũng đề xuất Nhà nước sớm hoàn thiện cơ chế, chính sách để tạo điều kiện cho các đơn vị trong nước tiếp cận và chuyển giao công nghệ thông qua hợp tác với đối tác quốc tế.

Trong khi đó, Tập đoàn Hòa Phát khẳng định sẽ tham gia sản xuất ray đường sắt phục vụ cho nhiều dự án trọng điểm, từ tuyến cao tốc Bắc - Nam đến đường sắt đô thị và các dự án liên tỉnh. Đáng chú ý, doanh nghiệp này đã bắt tay vào xây dựng nhà máy sản xuất ray đường sắt và thép đặc biệt với tổng vốn đầu tư lên đến 14.000 tỷ đồng, dự kiến sẽ khởi công trong thời gian tới.

>> Hòa Phát (HPG): Chủ tịch Trần Đình Long đích thân chốt hợp đồng lớn, ấn định thời điểm ra lò thanh ray đường sắt 67 tỷ USD